توسعه ی پایدار

یادداشتی به قلم مرتضی طریقی

این مفهوم سعی در ایجاد توازن و توسعه ی همه جانبه با نگاه جدید و به حداقل رساندن اشتباهات بشری گذشته را دارد.
توسعه ی پایدار فرایندی است که آینده ای مطلوب برای حیات زمین و اهالی آن متصور است.
تعریف عامیانه ی توسعه پایدار: استفاده ی درست از منابع برگشت پذیر و پرگشت ناپذیر، طوری که زندگی آیندگان به مخاطره نیفتد، نیازهای بشری برآورده شود و ثبات نظام حیاتی به هم نخورد.
توسعه ی پایدار راه حلهایی را برای الگوهای فانی ساختاری، اجتماعی و اقتصادی توسعه ارائه می‌دهد تا بتواند از بروز مسائلی همچون نابودی منابع طبیعی، تخریب سامانه‌های زیستی، آلودگی، تغییرات آب و هوایی، افزایش بی‌رویه جمعیت، بی عدالتی و پایین آمدن کیفیت زندگی انسان‌های حال و آینده جلوگیری کند.
توسعه پایدار سعی دارد به پنج نیاز اساسی زیر پاسخ گوید: تلفیق حفاظت و توسعه، تأمین نیازهای اولیه زیستی انسان، دست‌یابی به عدالت اجتماعی، خودمختاری و تنوع فرهنگی و حفظ یگانگی اکولوژیکی.
این مفهوم اولین بار توسط باربارا در اعلامیه کوکویاک حدود پنجاه سال پیش بکار رفت. که بعد آن از زمانی که اتحادیه بین‌المللی برای حفاظت از محیط زیست و منابع طبیعی راهبردهای جهانی از محیط زیست و منابع طبیعی با هدف کلی دستیابی به توسعه پایدار را از طریق حفاظت از منابع حیاتی (زنده) را ارائه کرد، مورد توجه جدی و اساسی اندیشمندان و متفکران توسعه قرار گرفت.
با گزارش کمیسیون جهانی محیط زیست و توسعه موسوم به گزارش براندتلند در سال ۱۹۸۷ برای اولین بار به‌طور رسمی مجموعه‌ای از پیشنهادها و اصول قانونی جهت دستیابی به توسعه پایدار برای کشورهای در حال توسعه فراهم آمد. سپس موضوع توسعه پایدار در کنفرانس سازمان ملل متحد در زمینه محیط زیست و توسعه در شهر ریودوژانیرو (بعنوان اجلاس زمین) بطور گسترده‌ای مورد توجه قرار گرفت و اداره و بهره‌برداری صحیح و کارا از منابع پایه، طبیعی و مالی و … برای دستیابی به الگوی مصرف مطلوب در صدر برنامه‌های جهانی قرار داد. بر اساس نتایج این اجلاس، اهداف اساسی مبتنی بر مفهوم توسعه پایدار بدین شرح اعلام شد:
تجدید حیات رشد اقتصادی
تغییر کیفیت رشد اقتصادی
برآورده ساختن نیازهای ضروری اولیه
اطمینان از سطح پایداری جمعیت
حفاظت از منابع طبیعی و ارتقاء منابع
جهت‌گیری مجدد دانش فنی (دانش بومی)
محیط زیست و تصمیم‌گیری اقتصادی
جهت‌گیری مجدد روابط اقتصادی و بین‌المللی
اقدام در جهت مشارکتی ساختن توسعه
شاخصه‌های توسعه پایدار را می‌توان در چهار گروه: اجتماعی، اقتصادی، بنیادی و زیست‌محیطی مطرح و بررسی نمود.
پس از آن در سالهای اخیر در تمامی زمینه های زندگی بشری این مفهوم بسیار مهم و کاربردی راه یافته و در حال ایجاد تحول است از جمله: معماری پایدار، شهر پایدار، اقتصاد پایدار، تکنولوژی پایدار، محیط زیست و…
اما منظور نگارنده از آوردن تاریخچه و تعریف و… مفهوم توسعه ی پایدار چیست؟
آیا تا بحال حتی اسم این مفهوم را شنیده ایم؟ سهم هر یک از ما در قبال زیست بوممان چیست؟ سهم رسانه در تفهیم موضوعی با چنین اهمیت که حدود چهل سال از تولدش می گذرد چیست؟ سهم بالانشینان و دولتمردان چطور؟ همچنان برای کاهش آلودگی هوا (که یکی از شاخصه های اصلی توسعه ی پایدار است) منتظر ابر و باد و مه و خورشید و فلکند؟ علوم قرن حاضر راه حل زمانش را می طلبد. شهر مدرن شهر ارگانیک نیست که منتظر بارش باران بود و شهر را تعطیل کرد. تعطیلی هر ساعت کشور زیانهای اقتصادی و اجتماعی و تربیتی فراوانی در پی دارد. یا از اهل فن کمک بگیرید یا عرصه را تنگ نکنید.