توسکانیوز_ فلسفه وجودی انسان ؛ معنای زندگی؛ فلسفه اجتماع ، استراتژیهای سیاسی؛
مبانی فلسفی و فکری انسان؛ سرنوشت انسان و جهان؛ معنای حق و باطل، معنای آزادی و اسارت فکر و کرامت بشری، مسائل مهم مدنیت در ابعاد دین؛ اخلاق؛ سیاست ، اقتصاد و امنیت؛ و…..
از جمله امور مهمی هستند که در قالب ایسم ها و مکتب ها و ایدئولوژیهایی مانند :
اومانیسم ؛ ایدآلیسم؛ رئالیسم ؛ پوزیتویسم ؛ کمونیسم ؛ مارکسیسم؛ ماتریالیسم؛ سکولاریسم ؛ لیبرالیسم؛ سوسیالیسم؛ ناتورالیسم، آمپریالیسم ؛
میلیتاریسم؛ فاشیسم؛ ماکیاولیسم؛ نهیلیسم؛ سپتی سیسم؛ آتئیسم ؛دگماتیسم و بورژوا ؛ و نیز وجود مکاتب فلسفی در فلسفه اسلامی مانند؛ مکتب فلسفی مشاء؛ اشراق و متعالیه
از زوایای متعدد فلسفی و علمی یا ایدئولوژی به آن موضوعات مهم نگریسته اند.
اما اولین پرسش این است که با وجود اینهمه ایسم و ایدئولوژی ؛ حقیقت نزد کدام تفکر و کدام روش قابل جستجو است ؟
و چرا اینهمه دیدگاه ایجاد شده است؟
و انسان چرا و چگونه باید در یک مکتب و ایسم ؛ خود و حقیقت را بیابد؟
و مهمتر از همه اینکه آیا این ایسم ها و مکتبهای فکری خود را مطلق می دانند یا نسبی؟ اگر نسبی بدانند پس حقیقت کجاست؟ آیا حقیقت نسبی است؟ و اگر خود را مطلق بدانند ، آیا معیار مطلق بودن را خودشان تعیین کرده اند؟
و پرسش آخر اینکه، آیا با وجود همزمان این مکاتب و ایدئولوژیها؛ اگر در ظرف پلورآلیسم ریخته شوند دعوای ادعا ها حل می شود؟ اگر حل می شود پس چرا شرط بقاء حیاتشان به همین دعواها وابسته شده است؟ و اگر دعوا و ادعای برتری و حقیقت طلبی حل شدنی نیست و نزد هر مکتب و ایسم ، مرغ یک پاه دارد، سرنوشت انسان و اجتماع و آینده، در کدام مکتب رقم نهایی خواهد خورد؟ اگر در یک مکتب و ایسم رقم بخورد آنگاه حقانیت سایر مکاتب چه می شود؟ و اگر همه ایسم ها و ایدئولوژیها به گونه ای مستقلا خود را حقیقت می دانند؛ پس باید پرسید مگر چند حقیقت داریم؟
بنابراین تکثر ایسم ها؛ یک نسخه واحد و مشخصی برای انسان و هدف او نیست.
شاید ناکارآمدی یا عدم جامعیت این ایسم ها و مکتبهای سیاسی و ایدئولوژی سبب شده است تا با تکثر و تنوع ایسم ها مواجه شویم . با این وصف ؛
اما محمد رسول الله ص ، چگونه دکترین و استراتژی خود را بر روش جامع استوار ساخت ؟
اگردقیق بنگریم، محمد ص از وحدت به کثرت آمده است. و کثرت را درعین وحدت معنا کردند. دراین صورت هیچ تناقضی و تضادی شکل نخواهد گرفت.
و در روش اخلاق را پیش گرفتند. ” بعثت لاتمم مکارم الاخلاق ”
تفکر محمد ص در نظر ؛ مبتنی بر مطلق وجود است. شمولیت مطلق گرایی توحیدی جایی برای تضاد و تناقض و نسبیت باقی نمی گذارد. مطلق یعنی زدودن قیدها . و رویکرد مطلق گرایی اخلاقی؛ پذیرش همه سلایق فکری را فراهم می سازد.
بنابراین در مبانی نظری، پیامبر؛ مبنا را مطلق خیر و مطلق وجود قرار می دهد و در مبانی اخلاق؛ پیامبر؛ اساس را حفظ کرامت انسانی قرار دادند.
آنگاه به نظر می رسد در مطلق گرایی توحیدی و مطلق گرایی اخلاق نبوی؛
همه این ایسم ها و مکتبها به سهم خود در مکتب محمد ص حضور دارند اما مکتب محمد ص در هیچ یک از آنها منحصر نیست.
بنابراین به نظر می رسد مطلق گرایی توحید و مطلق گرایی اخلاقی در سنت فکری و اسلوب رفتاری محمد ص می تواند در همه زمانها الگوی زندگی مسالمت آمیز باشد. شخصیت عقلی و اخلاقی پیامبر اسلام به عنوان دو بال عقلانیت و محبت برای همه زمانها از ضروریات حیات بشری خواهد بود. چرا که در ذیل اخلاق و عقلانیت شرایط زندگی مسالمت آمیز برای نوع بشریت فراهم می شود. صلح و آرامش در سایه منطق و مکتب محمد ص ممکن می شود.
روح اله مدامی
مدرس دانشگاه
آبان 1399
