تمایل نمایندگان مجلس به کار اجرایی؛ چرا?!

✍توسکانیوز_ نقی هدایتی در یادداشتی ضمن تبریک چهلمین سالگرد دفاع مقدس گرامی نوشت؛
خبر نصب بنر تشکر پسران یک مدیر تازه منصوب دستگاه اجرایی یک شهرستان از نماینده آن شهرستان، در هفته گذشته خبر نخست شبکه های اجتماعی بود . البته این اولین و یا آخرین خبر از این گونه کارها نیست و اگر این روزها به شبکه های مجازی سری بزنید به ویژه اینستاگرام نمایندگان گیلان در مجلش شورای اسلامی مراجعه شود به وفور با اقسام و انواع خبرهایی از عملکرد نمایندگان مواجه می شوید که مربوط به دستگاه های اجرایی است و تناسبی با کار نمایندگی مجلس ندارد. گویی گیلان استاندار ، فرماندار ، بخشدار، رییس اداره آب ، برق، راه ، گاز و… ندارد و همه کارها را نماینده مجلس انجام می دهد . این نوع عملکرد چه نفعی برای قوه قانونگذاری و نماینده دارد که حاضر است همه تبعات چنین رفتاری را بپذیرد و در کار دستگاه اجرایی دخالت کند ؟
حضرت آیت الله خامنه ای ( مدظله ) رهبر حکیم و فرزانه انقلاب اسلامی در دیدار با نمایندگان مجلس هفتم می فرمایند :
“ظرفیت قانونگذاری، یکی از ظرفیتهای بسیار مهم است. ابزارهای نظارت در دست شما قرار دارد. دیوان محاسبات را دست کم نگیرید. من در مجالس قبلی مکرر به مسؤولان و دست‌اندرکاران میگفتم دیوان محاسبات را خیلی جدی بگیرید؛ این ابزار بسیار مهمی است. به شما هم این نکته را عرض میکنم. البته بعضی گوش کردند، بعضی هم گوش نکردند؛ اما شما گوش کنید. دیوان محاسبات خیلی مهم است. بودجه‌ی عظیم این ملت، تنها درآمد عمده‌ی عمومی ملت است که در اختیار دستگاه‌ها قرار میگیرد؛ باید مشخص باشد که این بودجه چگونه خرج شد. مسأله‌ی تفریغ بودجه و تشخیص صحت و سقم کاری که انجام گرفته، یکی از مهمترین ابزارهای نظارتی شماست؛ از این غفلت نکنید. اگر بخواهید از ابزارهای نظارتی استفاده کنید، همه‌ی تلاش خود را بر این قرار دهید که ارتباط با دستگاه‌های اجرایی و تحت نظارتتان، قانونی باشد. بعضی از ارتباطهای مخدوش، مطلقاً به ضرر شماست. نمیخواهیم به کسی یا چیزی یا جمعی اشاره کنیم؛ اما در فرض‌های ذهنی میگنجد که بین بخشی از نمایندگان و بخشی از دستگاه‌های تحت نظارت، ارتباطاتِ مخدوش و غیرصحیحی به‌وجود بیاید. این، قطعاً نظارت را مخدوش خواهد کرد و قدرت نظارت را خواهد گرفت و توانایی عظیمی که قانون به مجلس داده است، از مجلس سلب خواهد کرد؛ آنگاه مجلس دیگر اثرگذار نخواهد بود.
در این یادداشت لازم می دانم توضیحاتی در این زمینه ارایه دهم:
۱- قوای سه گانه کشور زیر نظر ولی امر و رهبری قرار دارند و هر کدام از آنها در اعمال قدرت خود دارای استقلال هستند که البته این استقلال نسبی است. رهبری نظام ، ضمن اشراف بر قوای سه گانه، تنظیم روابط آنها را نیز بر عهده دارد. هر کدام از قوای سه گانه نیز به دلیل وظایف و اختیاراتی که قانون اساسی بر عهده آنها گذاشته، دارای جایگاه خاصی هستند. قوه مقننه وظیفه وضع قوانین و نظارت بر بسیاری از امور کشور ار بر عهده دارد. قوه مجریه وظیفه اجرای قوانین و اداره امور کشور را عهده دار است و قوه قضاییه نظارت بر حسن اجرای قوانین و ضمانت اجرایی آنها را بر عهده دارد و به کلیه جرایم مجرمان و… رسیدگی می کند. هر چند در مواردی بر طبق تفکیک نسبی قوا، برای پیشبرد بهتر امور با یکدیگر همکاری نزدیک داشته باشند.
۲- قانون اساسی وظیفه نمایندگان مجلس را قانون‌گذاری و نظارت بر اجرای آن تعیین کرده است اما تمایل نمایندگان به ورود به کار اجرایی است . نماینده نه تنها در انتخاب فرماندار، بلکه در انتخاب مدیران دستگاه ها هم مستقیما دخالت می کند و استاندار و وزیران هم برای در امان ماندن از فشار سوال و استیضاح تن به خواسته نمایندگان می دهند و با آن ها همراهی می کنند و مردم عملا نماینده را مسئول شهرستان می دانند نه فرماندار و استاندار را ؟! . این نوع رفتار نمایندگان برای بقا و تضمین انتخاب مجدد است. ایا نظام و مردم باید هزینه بقای نماینده را بدهد ؟
۳- می گویند که مردم توقع ساخت پل، زیرگذر، دانشگاه، انتقالی فرزندان‌شان، کمک مالی و … را از نماینده دارند و این مسائل، نمایندگان را به سمت تبلیغات بیشتر سوق می‌دهد این حرف شاید درست باشد اما عامل ایجاد چنین توقعی خود نمایندگان هستند چون هم در انتخابات وعده های تبلیغاتی فراوان می دهند و از طرفی، رقبا هم برای تخریب یک نماینده روی به این موضوعات می‌آورند و مجموع این مسایل باعث شده که نماینده فکر می کند مدیر اجرایی شهرستان است .
۴- این وظیفه مجلس است که به نماینده مجلس که کارش نظارت و قانون‌گذاری است بگوید که به وظایف قانونی اش عمل کند و در امور اجرایی دخالت نکند. قوه مجریه باید قوی باشد و با رعایتِ شان نمایندگان جایگاه آن‌ها را حفظ کند . این وظیفه قوه مجریه است که مدیران سهل انگار و میز دوست و لابی گر را توجیه کند که از وظیفه و اختیارات قانونی خود دفاع کنند تا کار به اینجا نرسد که نمایندگی از شان و جایگاه اصلی‌اش منحرف ‌شود!.
۵- بسیاری از نمایندگان در کمیسیون‌ها فعال نیستند و از طرفی در خصوص مسائل ملی، موضع‌گیری نمی‌کنند که این رویکرد به هیچ وجه قابل قبول نیست؛ زیرا، نماینده باید نسبت به همه اتفاقات کشور حساس باشد و اگر راهکاری برای بهبود امور دارد با اقتدار به موضوع ورود پیدا کند اما ما در گیلان کمتر می بینیم که نمایندگان در موضوعات ملی شرکت کنند و افتخار بعضی از آقایان افتتاح7 کمد استخر، نصب مدیر، رفتن به قهوه خانه ها ، افتتاح پروژه آسفالت فلان روستا و فلان کوچه، عضویت در هیات رییسه فلان هیات ورزشی و … است؟!
۶- وقتی نمایندگان در ریزترین مسائل اجرایی که وظیفه آن‌ها نیست دخالت می‌کنند و حتی می‌خواهند نگهبان درب ادارات را هم جابجا کنند و هر اقدام انجام شده توسط سایر قوا را در گزارش عملکرد خود بیاورند، عملاً مقصرند؛ پس لازم است که نمایندگان برای حفظ شان و جایگاه مجلس از تغییر رفتار و کردار خود شروع کنند. در حال حاضر بسیاری از وزرا مجبور به تمکین خواسته‌های ناحق نمایندگان هستند و برای اینکه به کار اصلی‌شان برسند و درگیر جلسات در کمیسیون‌های مجلس نشوند، قوی برخورد نمی‌کنند.
۷- به کرات دیده ام مسئولان اجرایی یا نمی‌توانند و یا نمی‌خواهند به درخواست‌های مردم ترتیب اثر بدهند و مردم را به نمایندگان مجلس ارجاع می‌دهند. مثلاً فردی به اداره‌ای مراجعه می‌کند، ولی رییس اداره از او می‌خواهد که این درخواست را از نماینده مجلس داشته باشد و یا از نماینده نامه بیاورد و یا تماس بگیرد یعنی آن مدیر، کاری می‌کند که توقع از نماینده زیاد شود.
۸- صدا و سیما نقش زیادی در فرهنگ سازی دارد ؛ زیرا می‌تواند با بازگویی وظایف نمایندگان، ذهنیت مردم را اصلاح کند اما شبکه باران هم گویی پروژه محور است و برنامه های آن با نمایندگان کمتر رویکرد کلان و ملی دارد .
۹- کمیسیون نظارت بر رفتار نمایندگان باید بر رفتار نمایندگانی که شانیت مجلس و نمایندگی را تخفیف می دهند ، برخورد کند . نباید این نوع عملکرد نمایندگی به رسمیت شناخته شود . شورای نگهبان هم می تواند در قالب یک بخشنامه از ادارات کل و سازمان ها و وزارتخانه‌ها بخواهد تا درخواست‌های غیرقانونی نمایندگان را به شورای نگهبان گزارش کنند تا در تایید صلاحیت‌ها مدنظر قرار گیرد. درخواست‌های غیرقانونی می‌تواند مبنای ردصلاحیت باشد.