به گزلرش توسکانیوز مدیر کل کانون پرورش فکری کودکان و نوجوانان استان گیلان در خصوص محور: وضعیت کلی ادبیات کودک و نوجوان در گیلان در پاسخ به سه سوال زیر. به خبرنگار توسکانیوز گفت ؛
1. به‌عنوان مدیرکل کانون، وضعیت ادبیات کودک و نوجوان در گیلان را چگونه ارزیابی می‌کنید؟
2.سهم کتاب در زندگی روزمره کودکان و نوجوانان گیلانی چقدر است؟
3 . گیلان در مقایسه با استان‌های دیگر از نظر تولید محتوای بومی برای کودکان چه جایگاهی دارد؟
پاسخ به سه پرسش نخست اعداد و ارقام درست می‌خواهد. باید بدانیم منظور از وضعیت ادبیات کودک و نوجوان در گیلان دقیقا چیست؟ منظور این است که ببینیم سالانه چند عنوان کتاب کودک و نوجوان از ناشران گیلانی راهی بازار چاپ و نشر کتاب می‌شود و یا چند نویسنده، مترجم و تصویرگر کتاب کودک و نوجوان در گیلان دست به تولید اثر می‌زنند و موفق می‌شوند آثارشان را به ناشر استانی یا ناشران سایر استان‌ها برسانند و چند درصد از این آثار به مرحله‌ی چاپ و نشر می‌رسند تا کتاب به دست خواننده برسد؟ و چند درصد از این آثار اقلیمی هستند؟ و بعد میان نتیجهی به دست آمده از این استان و نتایج به دست آمده از سایر استان‌ها دست به مقایسه بزنیم. چون همانطور که نویسنده‌ی گیلانی اجازه دارد اثرش را به ناشری در مثلا استان خراسان بسپارد نویسندگان سایر استان‌ها هم می‌توانند کارهایشان را به ناشران گیلانی برسانند.
در هر حال رسیدن به پاسخ درست به بررسی‌های کارشناسانه و آماری دقیق نیاز دارد اما من می‌توانم از چیزی که طیسال‌ها شاهدش بوده‌ام، حرف بزنم. سال‌ها در عرصه فرهنگ فعالیت داشته‌ام و نویسنده‌ها و تصویرگران گیلانی درجه‌ی یک و صاحب‌نام می‌شناسم که از دوستان سال‌های دورند و در این زمینه کار می‌کنند و موفقیت‌های چشمگیری به دست آورده‌اند و اگر لازم باشد می‌توانم از آن‌ها نام ببرم . پس گیلان نویسنده، شاعر، تصویرگر و هنرمند موفق که در زمینه کودک و نوجوان به طور تخصصی کار کند کم ندارد، اما در گیلان ناشری که به شکل متمرکز و تخصصی در این حوزه کار کرده باشد نه اینکه نباشد، هست اما آنچنان که نامش و کارهایش بین اهالی ادبیات کودک و نوجوان کاملا جاافتاده باشد و به اصطلاح اسمش در دهان اهلش بچرخد نیست، یا من نمی‌شناسم.
4. کانون پرورش فکری در گیلان تاکنون چه گام‌هایی برای تقویت علاقه‌مندی کودکان به کتاب و داستان‌خوانی برداشته است؟
کانون پرورش فکری کودکان و نوجوانان امسال شصت ساله می‌شود و بنده طی حضور در این مجموعه، شاهد تلاش بی‌وقفه‌ی تمامی همکارانم بوده و هستم؛ چه همکاران ستادی و چه همکاران مراکز که بازوهای اجرایی‌اند. پس می‌دانم و می‌بینم که تا چه اندازه در زمینهی کتاب دغدغه‌مند هستند و بدون تردید یکی از استان‌هایی است که در تمام این سال‌ها تلاش کرده تا تمامی کارهای فرهنگی، هنری و ادبی رنگارنگ کانون را به کتاب گره بزند. تمامی کارهای ما در کانون پرورش فکری کودکان و نوجوانان به ویژه در این استان از کتاب آغاز می‌شود، با کتاب ادامه پیدا می‌کند و به کناب ختم می‌شود. هیچ مرکزی چه خصوصی و چه دولتی به اندازه‌ی کانون پرورش فکری کودکان و نوجوانان به شکل تخصصی و مستمر برای کودک و نوجوان و در زمینهی کتاب کار نکرده و این همه اعتبار و آبرو نتیجهی تلاش تیمی و نسل به نسل کسانی است که هر کدامشان به قول جلال آل احمد در ادبیات و هنر کسی هستند.
5. مهم‌ترین طرح‌ها یا جشنواره‌های کانون در سال گذشته چه بوده‌اند و چقدر بازخورد داشته‌اند؟
کانون طی سال‌گذشته روز‌های پرثمری را پشت سرگذاشته که برگزاری جشنواره قصه‌گویی، اجرای طرح‌کانون‌یاران به منظور جریان‌سازی فرهنگی و تقویت کنش‌گری نسل نوجوان درجامعه، از جمله این طرح‌ها به‌شمار‌می‌رود که به موازات بسیاری از دیگر برنامه‌های این نهاد‌فرهنگی، نقش به‌سزایی در ایجاد موج‌های مثبت فرهنگی، هنری، ادبی و علمی درجامعه داشته‌است.
6. آیا کانون برنامه‌ای برای حمایت از چاپ و نشر آثار بچه‌های مستعد گیلانی دارد؟
این مهم همواره از سوی کانون در سایه تعامل و همراهی با دیگر مجموعه‌های فعال در عرصه فرهنگ دنبال‌شده‌است و در این میان چاپ آثار اعضا در نشریه‌های کانونی و هم‌چنین، انتشار مجموعه آثار کودکان و نوجوانان در قالب کتاب صورت‌گرفته‌است.
7. چه میزان تعامل میان مراکز کانون با مدارس در زمینه ترویج ادبیات وجود دارد؟
علاوه بر برگزاری نشست‌های هم‌افزایی با مسوولان آموزش و پرورش و دیگر مجموعه‌های فعال در عرصه ادبیات و اجرای طرح کانون‌یاران که بسترساز تعامل سازنده کانون با مدارس محسوب‌می‌شود، دعوت از اولیای تربیتی و دانش‌آموزان برای شرکت در ویژه‌برنامه‌های مختلف سالانه، جشنواره‌های ادبی و آیین‌های ادبی مختلفی چون«دوپنجره»، «سلامی دوباره» و ….. مد‌نظر قرارگرفته که تاثیر‌به‌سزایی در ترویج ادبیات در جامعه، به‌ویژه در میان نسل کودک و نوجوان ایفا‌کرده‌است.
8. آیا مربیان کانون برای تولید محتوای خلاقانه آموزش تخصصی می‌بینند؟
بله . کانون پرورش فکری کودکان و نوجوانان پیش از ورود مربیان و هم‌چنین، طی سال‌های حضور در مراکز فرهنگی هنری، همواره در دوره‌های مختلف آموزشی حضوری موثر‌دارند که به افزایش توان‌مندی‌ها و به‌روز‌رسانی آگاهی و دانش آنان کمک‌شایانی‌کرده‌است.
9.کانون چطور استعدادهای نوشتاری و داستانی کودکان را شناسایی و تقویت می‌کند؟
کانون پرورش فکری کودکان و نوجوانان در قالب مرکز آفرینش‌های ادبی، که سال‌هاست بار شناسایی و پرورش استعدادهای ادبی کودکان و نوجوانان را بر دوش می‌کشد. این مرکز در ستاد و مراکز کانون شهرستان‌ها از کارشناسان و مربیانی برخوردار است که همه تحصیلکرده و اهل فن هستند و تعدادی کارکشته و باتجربه و از شاعران و نویسندگان طراز اول کشوری حتی. این مربیان آموزش دیده با بچه‌ها کار می‌کنند و برنامه‌های متنوع ادبی سالانه هم برای بچه‌ها دارند که کمک‌شان می‌کند. به عنوان مثال برنامه‌ای هست به نام دو پنجره که امکان دیدار با نویسندگان و شاعران کودک و نوجوان با بچه‌ها و پرسش و پاسخ با نویسنده را فراهم می‌کند، در حالیکه برای برخی بزرگ‌سالان علاقمند، هم‌نشینی با یک نویسنده‌ی حرفه‌ای که بتواند کمک و یا حتی انگیزه‌ای برای او باشد بسیار دشوار است؛ اما این امکان در کانون به راحتی فراهم‌شده و مهم‌تر اینکه مربیان و بچه‌ها اینجا به بهترین کتاب‌های داستان و شعر کودک و نوجوان دسترسی دارند و کتاب می‌خوانند؛ دیگر اینکه نوجوان‌هایی که آثارشان به قالب رسیده به انجمن‌هایی مثل قاف هدایت می‌شوند و با نویسندگان و شاعران متخصص مستقیم کار می‌کنند. کانون پرورش فکری حتی برای کودکان و نوجوانانی که امکان رفتن به مراکز کانون ندارند، بخش مکاتبه‌ای دارد که آثارشان را در آفرینش‌های ادبی مراکز استان بررسی می‌کند و با نامه پاسخ می‌دهد.
محور: فضاهای فیزیکی و زیرساختی
10.چه تعداد مرکز فعال کانون در استان وجود دارد و وضعیت آن‌ها از نظر امکانات چگونه است؟
تحقق عدالت اجتماعی، آموزشی و فرهنگی و خدمات‌رسانی به تمامی مخاطبان، از اهدافی است که همواره در کانون دنبال‌می‌شود و در همین راستا این نهاد فرهنگی در استان با بهره‌گیری از 32 مرکز فرهنگی هنری ثابت، 4 کتاب‌خانه‌پستی در شهر‌های رشت، لنگرود، تالش و آستارا، 3 مرکز فرهنگی هنری سیار روستایی در آستارا، زیاز و رستم‌آباد و هم‌چنین، یک مرکز فرهنگی هنری سیار شهری در رشت، خدمات موثری به کودکان و نوجوانان ارایه‌می‌دهد. به‌عبارتی دیگر، کودکان و نوجوانان 4 تا 18 سال از فعالیت‌های مربیان 39 مرکز ثابت، سیار، پستی و مرکز آفرینش‌های ادبی این مجموعه بهره‌مند‌هستند.
11.آیا همه شهرستان‌ها و مناطق روستایی گیلان به خدمات کانون دسترسی دارند؟
چنانچه اشاره‌شد، کشف و پرورش استعدادهای فکری و ذوقی تمامی آینده‌سازان ایران اسلامی در دستورکار کانون پرورش فکری قرار‌دارد و کانون با راه‌اندازی مراکز سیار شهری و روستایی، کتاب‌خانه پستی و در قالب بخش مکاتبه‌ای مرکز آفرینش‌های ادبی، گام‌های موثر در جهت خدمات‌رسانی به آینده‌سازان که به مراکز ثابت این نهاد فرهنگی دسترسی‌ندارند، برداشته‌است.
12. فضای مجازی را تهدید می‌دانید یا فرصت؟ و چگونه برای آموزش ادبیات از آن بهره می‌گیرید؟
فرصت‌سازی از تهدید‌های فضای مجازی و شبکه‌های اجتماعی، همواره در دستور کار کانون پرورش فکری کودکان و نوجوانان قرارداشته و در این میان برگزاری کارگاه‌های آموزشی برخط، راه‌اندازی کانال‌ها و گروه‌های در بستر پیام‌رسان‌های مختلف که به انتشار محتوای تولیدی مربیان و اعضا اختصاص‌دارد، طی سال‌های اخیر رهاورد‌های ارزنده‌ای به دنبال‌داشته و تلاش‌داریم با افزایش و گسترش زیرساخت‌ها، نقش افزون‌تری در تولید محتوا و ارایه آموزه‌های مرتباط با حوزه ادبیات داشته‌باشیم.
محور: مناسبت‌ها و تعاملات بین‌نهادی
13.. برنامه‌های ویژه کانون برای ۱۸ تیر امسال چیست و چه گروه‌هایی را پوشش می‌دهد؟
کانون پرورش فکری کودکان و نوجوانان استان گیلان هم‌چون سال‌های گذشته، برنامه‌های متنوعی برای 18 تیر، روز ادبیات کودک و نوجوان تدارک دیده‌است و در این مسیر، معرفی شاعران و نویسندگان حوزه کودک ونوجوان، اجرای فعالیت‌های کتاب‌محور و معرفی شخصیت زنده‌یاد مهدی آذر‌یزدی، چهره آشنای ادبیات ایران اسلامی، ازجمله برنامه‌هایی است که برای مخاطبان کودک و نوجوان به‌مرحله‌اجرا گذاشته‌می‌شود.
14.تعامل شما با نهادهایی مثل شهرداری، صداوسیما، آموزش‌وپرورش و مراکز فرهنگی دیگر چگونه است؟
کانون پرورش فکری کودکان و نوجوانان استان گیلان به‌عنوان همراه همیشگی، بازوان توان‌مند و مکمل نظام آموزشی و تربیتی کشور و دستگاه‌های فعال در عرصه فرهنگ، تعامل سازنده‌ای با آموزش و پرورش و دیگر مجموعه‌های فرهنگ‌ساز داشته و دارد و افزون بر اجرای برنامه‌های مشترک مستمر، گام‌های مهمی در زمینه آموزش و توان‌مند‌سازی سرمایه‌های انسانی این مجموعه‌ها برداشته‌است.
15.جایگاه خانواده‌ها در برنامه‌های ادبی و فرهنگی کانون چیست و چه انتظاری از والدین دارید؟
با توجه به اینکه خانواده رکن رکین تربیت فرزند است، کانون نگاه ویژه‌ای به تعامل با خانواده‌ها دارد و انتظار‌می‌رود خانواده‌ها در کنار کانون و مربیان آن قرار‌گیرند .
از این رو طی سال‌های اخیر شاهد برنامه‌ریزی هدف‌مندی در این زمینه هستیم.برگزاری شورای خانواده جهت بررسی نیاز‌های کودکان و نوجوانان و برنامه‌ریزی مناسب، برپایی کارگاه‌های فرزندپروری، کارگاه‌های مادر و کودک و پدر و کودک و استفاده از ظرفیت خانواده‌ها به عنوان حلقه‌های میانی و حامیان کانون از اهدافی است که در این نهاد فرهنگی دنبال‌شده‌است و خانواده‌ها به عنوان سفیران فرهنگی نقشی مهم در جذب و پایدار‌سازی اعضای کانون ایفا‌کرده‌اند.
