امنیت، اقتدار و پاسخ: واکاوی راهبرد ایران در برابر تجاوز اسرائیل

توسکانیوز/بابک کاظمی -دکتری سیاست گذاری عمومی/تجاوز نظامی رژیم صهیونیستی به خاک جمهوری اسلامی ایران را نمی‌توان صرفاً یک اقدام نظامی محدود یا واکنشی آنی تلقی کرد؛ این حمله، در سطحی عمیق‌تر، تبلور بحرانی راهبردی در ساختار نظم امنیتی منطقه و محصول مستقیم رویکرد خصمانه‌ای است که سال‌هاست از سوی رژیم صهیونیستی و حامیان غربی‌اش نسبت به ایران دنبال می‌شود. این تجاوز نه‌تنها نقض فاحش اصول بنیادین منشور ملل متحد درباره تمامیت ارضی کشورهاست، بلکه بازتاب نوعی از بی‌قانونی آشکار در نظام بین‌الملل است که در آن، موازنه قدرت جایگزین موازنه مشروعیت شده و امنیت، نه از راه حقوق، بلکه از مسیر قدرت حاصل می‌شود. در چنین فضایی، ایران در برابر این ماجراجویی، نه از سر شتاب یا احساسی ملی‌گرایانه، بلکه با بهره‌گیری از عقلانیتی امنیتی، دقت اطلاعاتی و انسجام ساختاری، پاسخی معنادار و چندلایه ارائه داد؛ پاسخی که می‌توان آن را نماد روشن ورود دکترین بازدارندگی جمهوری اسلامی به مرحله اجرا و تأثیر عملی دانست.
پاسخ ایران، در ابعاد گوناگون خود—از انتخاب زمان و مکان، تا فناوری‌های نظامی به‌کاررفته و پیام‌های آشکار و پنهان آن—حاوی نشانه‌هایی روشن از یک رویکرد جدید در سیاست دفاعی جمهوری اسلامی است. این پاسخ نه تنها اهداف نظامی خاصی را هدف قرار داد، بلکه در عین حال، از دامن‌زدن به یک درگیری تمام‌عیار اجتناب ورزید؛ توازنی هوشمندانه میان قدرت‌نمایی و مدیریت بحران که حاصل بلوغ راهبردی نیروهای مسلح، هماهنگی نهادهای امنیتی و اشراف اطلاعاتی نسبت به محیط منطقه‌ای و بین‌المللی بود. در واقع، ایران با این اقدام، به‌گونه‌ای عمل کرد که ضمن تأمین امنیت ملی، وجهه‌ای عقلانی و مبتنی بر قواعد بازی قدرت به نمایش گذاشت؛ چیزی که در ادبیات روابط بین‌الملل از آن به عنوان بازدارندگی فعال و متناسب یاد می‌شود.
در این میان، پیام دیگر این اقدام ایران، به افکار عمومی منطقه و محور مقاومت نیز معطوف بود. در شرایطی که جبهه مقاومت در منطقه با فشارهای چندجانبه روبروست، واکنش حساب‌شده و مقتدرانه ایران، موجب تقویت روحیه متحدان منطقه‌ای و ارسال این پیام شد که جمهوری اسلامی همچنان ستون اصلی این محور و بازیگری تعیین‌کننده در تحولات آینده غرب آسیاست. همچنین در حوزه دیپلماسی عمومی، ایران با رویکرد رسانه‌ای متوازن و هوشمندانه، توانست روایت خود از رخداد را به‌گونه‌ای در افکار عمومی بین‌المللی جا بیندازد که در آن، ایران مدافع تمامیت ارضی و صلح منطقه‌ای معرفی شود، در حالی که چهره اسرائیل، مهاجم و بی‌ثبات‌ساز نظم منطقه‌ای تصویر گردید.
در نگاهی کلان‌تر، این رخداد و واکنش ایران را می‌توان نقطه عطفی در تحول گفتمان امنیتی جمهوری اسلامی دانست. تاکنون، ایران در حوزه بازدارندگی نظامی بیشتر به نمایش ظرفیت‌ها در قالب رزمایش‌ها یا پیام‌های غیرمستقیم بسنده کرده بود، اما این‌بار، وارد مرحله‌ای از «بازدارندگی اثباتی» شد؛ یعنی ایجاد بازدارندگی نه صرفاً از طریق تهدید یا نمایش قدرت، بلکه از مسیر اعمال قدرت واقعی در میدان. این تغییر، تأثیرات مهمی بر محاسبات دشمنان ایران خواهد داشت و به احتمال زیاد، موجب بازنگری در رفتار بازیگرانی می‌شود که تاکنون، هزینه اقدامات خود را صفر فرض می‌کردند.
و با همه این دستاوردها، نباید از یک حقیقت بنیادین غافل شد: رمز پایداری و پیروزی ایران عزیز، پیش و بیش از هر چیز، در حفظ انسجام داخلی و تقویت وحدت ملی نهفته است. در چنین شرایط حساسی، که کشور در معرض تهدید خارجی قرار گرفته، هیچ سرمایه‌ای مهم‌تر از اتحاد میان مردم، گروه‌های سیاسی، اقوام، نخبگان و نهادهای حاکمیتی نیست. وحدت اجتماعی و انسجام ملی نه‌تنها عامل تقویت توان دفاعی کشور است، بلکه خود، بخشی از توان بازدارندگی محسوب می‌شود. اختلافات داخلی، هرچند طبیعی و قابل فهم‌اند، نباید به ابزاری برای تضعیف جبهه ملی در برابر دشمنان بدل شوند. اکنون، بیش از هر زمان، ضرورت دارد که همه ما، صرف‌نظر از گرایش‌ها و دیدگاه‌ها، حول محور ایران و منافع ملی گرد آییم و نشان دهیم که این سرزمین، در لحظه‌های خطیر، یک‌صدا، یک‌دل و مقتدر می‌ایستد.
در نهایت، آنچه در این واکنش نمایان شد، ترکیبی از سه مؤلفه کلیدی در راهبرد امنیتی جمهوری اسلامی بود: امنیت ملی به‌عنوان خط قرمز اساسی، اقتدار منطقه‌ای به‌مثابه بازوی تأثیرگذار در نظم نوین خاورمیانه، و پاسخ هوشمند به‌عنوان ابزار تحقق بازدارندگی مؤثر. این رخداد، آزمونی برای اراده ملی و انسجام راهبردی ایران بود و ایران از آن نه‌تنها سربلند بیرون آمد، بلکه پیامی راهبردی به همه طرف‌ها مخابره کرد: که در معادله امنیت در غرب آسیا، هیچ‌گونه تجاوزی بی‌پاسخ نخواهد ماند، و امنیت این سرزمین، با اتکا بر عقلانیت، قدرت و اراده ملی، حفظ خواهد شد.