اختصاصی توسکانیوز/ مریم قلی زاده آق قلعه/ دو شهرستان رضوانشهر و تالش در مسیر انزلی- آستارا سرشار از جاذبه‌های گردشگری تاریخی هستند. پل آجری پونل، گورستان پرن پرن وسکه، قلعه امیر ساسان، قلعه کول رینه، آرامگاه سید شرفشاه، آق مسجد در رضوانشهر و گورستان و حمام مریان، کاخ ضرغام السلطنه، مسجد آق اولر، قلعه صلصال، قلعه اگری بوجاق، بقعه شاه میلرزان در تالش از جمله دیدنی‌هایی تاریخی است که از آنها نام برده می‌شود.
و اما اسپی مزگت نیایشگاهی باستانی و کهن‌ترین مسجد گیلان است که در دهستان دیناچال از توابع شهرستان رضوانشهر، چشم‌ها را به تماشا می‌خواند. هر چند این بنای ارزشمند چون بسیاری از بناهای تاریخی گیلان رو به ویرانی است اما شکوهش، روایتی روشن از تاریخ گیلان است. نگاهی به پیشینه این بنا نشان می‌دهد که اسپی مزگت یا مسجد سفید، نیایشگاهی بوده که قبل از اسلام ساخته شده و گویا در عصر سلجوقی بی آنکه تغییری در آن به وجود آید، تبدیل به مسجد شده است. بر اساس سنگ نوشته‌ای که از سوی سازمان میراث فرهنگی در محوطه این بنا قرار دارد، قدمت این مسجد قرن ۶ و ۷ هجری قمری ذکر شده است.
آستارا در گذر سالیان
آستارا شمالی ترین شهرستان گیلان است که هر ساله میزبان گردشگران بسیار است. بازار این شهر یکی از دلایل عمده جذب مسافران است اما از یاد نباید برد که آثار تاریخی این شهرستان نظیر قلعه تک آغاج، قلعه لمیر محله، بقعه شیخ تاج الدین محمود خیوی و بقعه پیر قطب الدین نیز از ظرفیت‌های ارزشمند گردشگری این شهرستان به شمار می‌آیند.
قلعه شیندان یا قلعه سندان یکی از آثار تاریخی مهم شهرستان آستارا است. قدمت قلعه شنیدان به پیش از اسلام برمی گردد و گفته می‌شود، آتشکده‌ای در آن وجود داشت. محل این قلعه بر بلندای کوه شنیدان در منطقه حیران و مسیر آستارا به اردبیل قرار دارد.
بزرگترین پل خشتی گیلان در لنگرود
رودسر و لنگرود دو شهرستان ساحلی در شرق گیلان هستند که در دل زیبایی‌های طبیعی خود آثار تاریخی بسیاری همانند پل تاریخی تمیجان، مسجد تمیجان، گنبد پیر محله، گورستان پس گور، گورستان آستانه ورلرده تله سر، قلعه بندبن، غار سجیران، پل خشتی، خانه دریابیگی، عمارت سیگارودی، عمارت منجم باشی، بقعه دوازده امام ملاط، بقعه آقا سید حسین در خود نهفته دارند.
درباره پل خشتی لنگرود که بومی‌ها آن را خشته پل و خشته پورد می‌نامند باید گفت بزرگترین پل خشتی گیلان است و بسیاری از آن به عنوان نماد شهر لنگرود یاد می‌کنند. این پل از آجر و ساروج بر فراز رودخانه این شهر ساخته شده است. کاربرد این پل خشتی با ۳۷ متر طول و ۱۲ متر ارتفاع، اتصال دو منطقه فشکالی محله و راه پشته در لنگرود بوده است. قدمت این پل که در فهرست آثار ملی به ثبت رسیده را برخی زمان سلطنت فتحعلی شاه می‌دانند و برخی دیگر آن را به زمان کیاییان و عده‌ای آن را هم دوره ایلخانی و تیموری می‌دانند.
شهر بوته‌های سبز چای
لاهیجان سرزمین بوته‌های سبز چای یکی از مقاصد اصلی گردشگران در گیلان است. آرامگاه کاشف السلطنه و موزه تاریخ چای ایران، حمام گلشن، پل خشتی، مسجد اکبریه، مسجد چهار پادشاهان، مسجد جامع، بقعه پیرعلی، بقعه چهل ستون، بقعه امیر شهید و بقعه عاقلیه از جمله آثار تاریخی آن محسوب می‌شود.
آرامگاه شیخ زاهد گیلانی یکی دیگر از جاذبه‌های معروف تاریخی لاهیجان است. این بقعه در روستای شیخانور با فاصله ۳ کیلومتر از شهر لاهیجان واقع شده و قدمتش به قرن نهم هجری قمری می‌رسد. بقعه شیخ زاهد دارای گنبدی هرمی و هشت ترک به رنگ آبی فیروزه‌ای است و آرامش محوطه و چشم انداز بی نظیرش خاطره‌ای به یادماندنی برای بازدید کنندگانش رقم می‌زند. می‌گویند این بقعه، آرامگاه یکی از عارفان بزرگ ایران به نام تاج‌الدین ابراهیم کردی سنجانی معروف به شیخ زاهد گیلانی است.
شهر کلوچه،مجسمه و قلعه رودخان
نام فومن برای گردشگران یادآور کلوچه‌های خوش طعم و مجسمه‌های بسیار است اما از یاد نباید برد که آثار تاریخی این شهرستان از ظرفیت‌های ارزشمند گردشگری گیلان محسوب می‌شود. منطقه تاریخی هفت دغنان، حمام گلستان، قلعه کول، غار خون فوشه، بقعه امامزاده سبزقبا، مناره کلده و قلعه رودخان از آثار تاریخی این شهرستان بشمار می آیند.
قلعه رودخان که به قلعه حسامی نیز معروف است با دیواری به طول ۱۵۰۰ متر، بر بلندای ارتفاعات جنگلی روستای رودخان از توابع شهرستان فومن بنا شده است. برخی قدمت این بنای تاریخی را دوره سلجوقی می‌دانند و عده‌ای حتی آن را هم زمان با حکومت ساسانی دانسته اند. قلعه رودخان شامل دو بخش ارگ و قورخانه است که به ترتیب در بخش غربی و شرقی بنا قرار دارند. پیرامون این قله را ۴۰ برج دیده‌بانی دربرگرفته است و گفته شده که در طول تاریخ هیچگاه دشمنی نتوانسته این قلعه را فتح کند.
و سخن آخر
گیلان سرزمین مناظر بدیع است. اینجا سرزمینی است که ماسوله از یک سو چشم‌ها را به ضیافت تماشا می‌خواند و املش با قدمت ۳ هزار ساله از سوی دیگر. اینجا دیلمان ترانه خوان سبز زندگی در گذر تاریخ است و جنگل‌های باستانی هیرکانی از دیگر سو رو به آسمان قد کشیده اند. پل‌های خشتی تجن گوکه و نیاکو، آرامگاه سید جلال الدین اشرف و دکتر معین در آستانه اشرفیه؛ پل لیشاوندان، امام زاده اسحاق و امام زاده ابراهیم در شفت؛ پل خشتی گوراب تولم، مناره آجری گسکر و پل کسما در صومه سرا؛ تی تی کاروانسرا و قلعه گرماور در سیاهکل؛ دیواره سنگی اسب ریسه در ماسال و دیگر آثار تاریخی که در این گزارش نمی گنجد از جمله میراث فرهنگی ارزشمند گیلانیان و ایرانیان هستند.
