توسکانیوز/تئاتر خیابانی، هنری مردمی و پویا، با قدمتی دیرینه در فرهنگ ملل مختلف، همواره نقش مهمی در ارتقاء سطح فرهنگی جامعه، آگاهی‌بخشی و ایجاد نشاط و سرزندگی در فضاهای عمومی داشته است. در شهر رشت نیز، با وجود پتانسیل بالای پیاده‌راه فرهنگی، این هنر ارزشمند رو به فراموشی سپرده شده است.
خاموشی صحنه، خاطره‌ای از دیروز
شاید برای بسیاری از شهروندان رشتی، تصاویری از اجرای نمایش‌های خیابانی در پیاده‌راه فرهنگی، خاطره‌ای دور و کمرنگ شده باشد. زمانی نه چندان دور، این پیاده‌راه، صحنه‌ای برای هنرنمایی هنرمندان تئاتر خیابانی بود و شهروندان را با اجراهای جذاب و آموزنده خود به وجد می‌آورد. اما امروز، این صحنه خاموش است و جای خالی تئاتر خیابانی در آن به چشم می‌خورد.
چرا احیای تئاتر خیابانی در پیاده‌راه فرهنگی رشت ضروری است؟
تئاتر خیابانی با اجرای نمایش‌های مرتبط با فرهنگ، تاریخ و آداب و رسوم گیلان، می‌تواند به تقویت هویت فرهنگی شهر و استان کمک کند و پیوند عمیق‌تری بین مردم و فرهنگشان ایجاد کند. این هنر می‌تواند گردشگران داخلی و خارجی را به پیاده‌راه فرهنگی جذب کند و به رونق اقتصادی شهر نیز کمک کند. اجرای نمایش‌های شاد و مفرح در فضاهای عمومی، به ویژه پیاده‌راه فرهنگی، می‌تواند به ایجاد فضای شاد و پرنشاط در شهر کمک کند و روحیه مردم را بهبود بخشد. تئاتر خیابانی می‌تواند به عنوان ابزاری برای آگاهی‌بخشی و آموزش مسائل مختلف اجتماعی، فرهنگی، بهداشتی و … استفاده شود و به ارتقاء سطح آگاهی جامعه کمک کند. این هنر می‌تواند به عنوان تریبونی برای بیان مشکلات و معضلات اجتماعی، فرهنگی و … استفاده شود و صدای مردم را به گوش مسئولان برساند. تئاتر خیابانی می‌تواند فرصتی برای استعدادیابی و پرورش هنرمندان جوان باشد و به رشد و توسعه هنر تئاتر در شهر کمک کند. اجرای نمایش‌ها در فضاهای عمومی، امکان تعامل مستقیم با مخاطب را فراهم می‌کند و این امر می‌تواند تجربه تماشای تئاتر را برای مخاطبان جذاب‌تر و به یادماندنی‌تر کند.
تئاتر خیابانی، صدای مردم در جهان
تئاتر خیابانی، هنری جهانی است و در کشورهای مختلف جهان، از جمله سوئد و سایر کشورهای اروپایی، هنرمندان از این ابزار برای بیان دیدگاه‌های خود در مورد مسائل مختلف، از جمله محکومیت جنگ و خشونت، استفاده می‌کنند. در سوئد، هنرمندان تئاتر خیابانی به‌طور فعال از این هنر برای اعتراض به جنگ‌ها و خشونت‌های بین‌المللی استفاده کرده‌اند. تئاتر خیابانی به عنوان ابزاری برای ابراز نظرات و اعتراضات اجتماعی به‌ویژه در مسائل بین‌المللی مورد توجه قرار می‌گیرد. این تجربیات بین‌المللی می‌توانند الگویی برای استفاده از تئاتر خیابانی به عنوان یک فضای امن و موثر برای بیان اعتراضات در کشور ما نیز باشند.
تجربه‌های موفق در سایر شهرها و کشورها
در ایران، شهرهایی چون قم نیز در ایام خاص مذهبی مانند عاشورا از تئاتر خیابانی مذهبی استفاده کرده‌اند. این گونه نمایش‌ها در کنار ارتقاء سطح آگاهی دینی، به یک تجربه جمعی فرهنگی تبدیل می‌شود که مردم را با مفاهیم مذهبی و اجتماعی بیشتر آشنا می‌سازد. در رشت نیز، تئاتر خیابانی مذهبی با اجرای نمایش‌هایی نظیر «مولا عشق»، در ایام خاص همچون عاشورا در پیاده‌راه فرهنگی و گلسار رشت به صحنه آمده است و بازتاب‌های مثبتی در جذب تماشاگران و ارتقاء فرهنگ مذهبی داشته است.
چالش‌ها و راهکارها برای احیای تئاتر خیابانی در پیاده‌راه فرهنگی رشت
یکی از چالش‌های عمده در مسیر احیای تئاتر خیابانی در پیاده‌راه فرهنگی رشت، نگرانی برخی از مسئولان و نهادهای اجرایی مانند شهرداری، وزارت فرهنگ و ارشاد اسلامی و دیگر سازمان‌های مرتبط است. این نگرانی‌ها اغلب به دلایل امنیتی و اجتماعی بر می‌گردد، به ویژه ترس از تجمعات احتمالی، نافرمانی مدنی یا شعارهایی که ممکن است در پی اجراهای خیابانی مطرح شوند. برخی نهادها نگرانند که این نوع نمایش‌ها ممکن است منجر به درگیری یا بی‌نظمی‌هایی در فضاهای عمومی شود و این امر ممکن است مشکلاتی برای آنان ایجاد کند.
راه‌حل‌های این چالش‌ها، ایجاد پروتکل‌های امنیتی و هماهنگی‌های دقیق میان نهادهای اجرایی و فرهنگی است. می‌توان از تجارب موفق در سایر شهرها بهره‌برداری کرد و از تئاترهای خیابانی که در چارچوب‌های کنترل‌شده و منظم اجرا می‌شوند استفاده کرد. همچنین، طرح‌های آموزشی و توجیهی برای هنرمندان و مردم در راستای درک اهمیت و زیبایی‌شناسی تئاتر خیابانی، می‌تواند به کاهش نگرانی‌ها و سوءتفاهم‌ها کمک کند. در نهایت، مسئولان باید فضای اجرا را از لحاظ حقوقی، فرهنگی و امنیتی به‌گونه‌ای فراهم کنند که اجرای این برنامه‌ها بدون هیچ‌گونه خطر اجتماعی یا امنیتی به‌خوبی انجام پذیرد.
لزوم ایجاد کمیته مشترک و منسجم و برنامه‌ریزی منسجم
یکی از مهم‌ترین راهکارها برای احیای تئاتر خیابانی در رشت، ایجاد یک کمیته مشترک و منسجم برای هدایت و برنامه‌ریزی این هنر است. این کمیته می‌تواند با حضور نمایندگان حوزه هنری گیلان، اداره کل ارشاد، سازمان فرهنگی شهرداری رشت و سایر نهادهای مرتبط تشکیل شود و وظایفی از قبیل موارد زیر را بر عهده داشته باشد: تدوین و اجرای برنامه‌های بلندمدت، جذب و تخصیص منابع مالی، فراهم کردن امکانات و تجهیزات، برگزاری کارگاه‌های آموزشی، ایجاد هماهنگی بین نهادهای مرتبط، توجه به مسائل صنفی هنرمندان، ایجاد سازوکار برای ارزیابی و نظارت.
نتیجه‌گیری
با احیای تئاتر خیابانی، پیاده‌راه فرهنگی رشت می‌تواند بار دیگر به صحنه‌ای برای خلق و نمایش آثار هنری فاخر تبدیل شود و شهروندان و گردشگران را از این تجربه فرهنگی غنی بهره‌مند سازد. این امر، نه تنها به ارتقاء سطح فرهنگی شهر کمک می‌کند، بلکه می‌تواند به رونق اقتصادی و جذب گردشگر نیز منجر شود. احیای تئاتر خیابانی، گامی مهم در جهت تحقق شعار «رشت، خانه هنرهای خیابانی» خواهد بود و به پیاده‌راه فرهنگی، روحی تازه می‌بخشد.
