مکانیسم ماشه در سایه آتش‌بس شکسته؛ بازتولید ناامنی یا راهبرد بازدارندگی؟

توسکانیوز/ بابک کاظمی/دکترای سیاست‌گذاری عمومی و فعال سیاسی و اجتماعی/در پی درگیری‌های ۱۲ روزه اخیر میان ایران و رژیم صهیونیستی آتش‌بس موقتی با وساطت برخی بازیگران منطقه‌ای و حمایت تلویحی غرب برقرار شد. اما این آتش‌بس به‌جای آنکه دریچه‌ای برای تثبیت صلح باشد، بیش از هر چیز یادآور تاکتیک‌هایی است که در دل خود بذر فریب و فرصت‌طلبی می‌پرورانند. بررسی شواهد و رفتار سیاسی رهبران افراطی همچون ترامپ و نتانیاهو نشان می‌دهد که این آتش‌بس، به احتمال فراوان نه یک گام صادقانه در مسیر کاهش تنش، بلکه بخشی از نقشه‌ای بزرگ‌تر برای مدیریت بحران به نفع آن‌هاست.
ترامپ با تکیه بر بازتولید سیاست‌های فشار حداکثری علیه ایران، در پی بازسازی ائتلافی بین‌المللی است که بتواند تهران را دوباره در تنگنای تحریم و تهدید قرار دهد. در چنین فضایی، آتش‌بس موقت می‌تواند فرصتی برای بازتنظیم صحنه سیاسی، جلب حمایت‌های جهانی، و آماده‌سازی بسترهای سیاسی و حقوقی برای فعال‌سازی «مکانیسم ماشه» باشد؛ سازوکاری که از ابتدا نیز بیشتر ابزار فشار بوده تا عدالت. از آن سو، نتانیاهو با پشتوانه راست‌گرایان افراطی، همچنان در پی آن است که با کشاندن ایران به درگیری‌های پرهزینه، هم از بحران‌های داخلی خود فرار کند و هم ایران را در قامت یک تهدید جهانی به تصویر بکشد.
در چنین وضعیتی، آتش‌بس نه پایان بحران، که تغییر تاکتیک در جنگی پیچیده‌تر است؛ جنگی که بخشی از آن در میدان نظامی رخ می‌دهد، اما لایه‌هایی پنهان در دیپلماسی، رسانه و حقوق بین‌الملل دارد. تهدید دوباره اروپا و آمریکا به بازگرداندن تحریم‌ها از مسیر مکانیسم ماشه، نه بر مبنای نقض واقعی تعهدات، بلکه بر پایه پرونده‌سازی سیاسی و القای ناامنی از سوی ایران صورت می‌گیرد.
آیا می‌توان به آتش‌بسی دل بست که طرف‌های آن، خود برافروزنده آتش بوده‌اند؟ آیا می‌توان به سازوکارهایی همچون مکانیسم ماشه، در حالی اعتماد کرد که عدالت و توازن از آن‌ها رخت بربسته است؟ پاسخ روشن است: آتش‌بسِ بدون اراده برای صلح، خود زمینه‌ساز دور تازه‌ای از خشونت است.
اکنون بیش از هر زمان دیگری، هوشیاری راهبردی ایران و تقویت دیپلماسی منطقه‌ای، شرط لازم برای عبور از این تله سیاسی و جلوگیری از افتادن در دام جنگ فرسایشی طراحی‌شده از سوی واشنگتن و تل‌آویو است. جمهوری اسلامی ایران باید با اتکا به مشروعیت مقاومت، و با بهره‌گیری هوشمندانه از ظرفیت‌های سیاسی در سطح منطقه و جهان، این آتش‌بس مشکوک را نه پایان راه، بلکه بخشی از نبردی عمیق‌تر برای تثبیت حق خود در معادلات قدرت بین‌الملل بداند.