✍توسکانیوز_ فهیمه فتحی /مواد ۷۹ تا ۸۴ قانون کار جمهوری اسلامی ایران در خصوص شرایط کار نوجوانان است سن نوجوانی معمولا از ۱۲ سال الی ۱۸ سال تعریف می شود متاسفانه در کشورهای در حال توسعه کودکان و نوجوانان ارزان ترین و کم هزینه ترین نیروی کار برای کارفرمایان تلقی می شوند، زیرا کودک کار از حقوق قانونی خود در مقابل کارفرما آگاه نیست و نسبت به مطالبات خود طبق قوانین کار و تامین‌اجتماعی اطلاع چندانی ندارد در نتیجه کودک یا نوجوان کار در هر شرایطی و در صورت نیاز و تامین معیشت خود در ساعات طولانی در کارگاه ها با دستمزد ناچیز حاضر به کار کردن می شود که این شرایط دقیقا به ضرر نیروی کار و به نفع کارفرمایان است.
متاسفانه طبق آمارهای رسمی بیشترین خشونت ها
متوجه کودکان کار است ، این خشونت ها گاها به خشونت های جسمی و حتی سو استفاده های گسترده خود را نمایان‌می کنند این سو استفاده ها اغلب استفاده از کودک در خصوص حمل و توزیع مواد مخدر و حتی سو استفاده های جنسی چه به صورت کم و گاها سو استفاده های جنسی گسترده و مداوم و دراز مدت است و کودک کار به دلیل بیم از دست دادن کار و شغل اش نسبت به این خشونت ها نه تنها واکنشی نشان‌نمی دهد بلکه گاها سکوت اختیار می کند، چون می داند در صورت افشاگری قطعا همان شغل نصفه نیمه را هم از دست خواهد داد.
• کودکان کار در معرض شیوع انواع بیماری ها و ویروس ها قرار دارند اما با این وجود حتی یک روز نمی توانند کار را ترک کنند چون اغلب این کودکان سرپرست و یا کمک سرپرست خانوار هستند و بار تامین هزینه ها و تامین معیشت خانوار را به دوش می کشند ، در روزها و ماه های آغازین شیوع ویروس کرونا کودکان کار و کودکان زباله گرد بدون ماسک و دستکش بدون هیچگونه حمایت و نظارتی بصورت گسترده در خیابان ها و کوچه ها رها شده و به جمع کردن زباله و در سر چها راه ها به دستفروشی و عده ای هم به گل فروشی ،پاک کردن شیشه خوردو ها، دعا فروشی و متاسفانه عده ای دیگر هم به تکدی گری مشغول بودند ، دقیقا در روزهایی که مرتبا ستاد ملی کرونا به ماسک زدن و در خانه بمانید تاکید می کرد این کودکان در خیابان های ویروس زده شهر به کسب و کار و جدال با فقر دست و پنجه نرم می کردند.
• این حال و روز کودکان کار در خیابان است و اما کودکان کار در کارگاهها نیز حال بهتری از کودکان خیابان و کار ندارند، کودکانی که در کارگاهها اشتغال دارند در قبال ۱۲ تا ۱۶ ساعت کار مفید دستمزد ناچیزی دریافت می کنند و حتی یک وعده غذای گرم هم به آنها داده نمی شود ، نه از سنوات خدمت ، نه از بیمه ، نه از مرخصی ایام خدمت و نه از اضافه کاری چیزی سرشان نمی شود فقط کار می کنند تا مبلغ ناچیزی برای سیر کردن شکم خود و خانواده تحت پوشش شان دریافت کنند تا فقط بتوانند زنده بمانند ، البته زنده هستند اما زندگی نمی کنند ،شایسته است بازرسین ادارات کل کار در سطح استان ها به این کارگاه ها بصورت ماهانه سرکشی کنند و نسبت به بیمه و سایر مطالبات این کودکان ، کارفرما را طبق قانون ملزم به پرداخت بیمه ، سنوات و کلیه حقوق قانونی این کارگران نوجوان کنند چون تا الزام و ضمانت اجرای قانونی و نظارت نباشد کارفرما از مسولیت خود نسبت به حقوق این کارگران نوجوان شانه خالی می کند
• این کودکان سالهاست درس و تحصیل را رها کرده اند چون قادر به تامین هزینه های تحصیل نیستند چون ناچارند کار کنند تا خرج خانواده بدهند این کودکان کودک هستند اما از کودکی هیچ چیزی را در خود ندارند و به چهره هایشان که نگاه می کنی اندوه یک پیرمرد یا پیر زن را در چهره شان می بینید،دستان کوچکشان پینه بسته است و کمر نحیف شان زیر بار مشکلات و مشقت های زندگی خم شده است و چشمهایشان در انتظار براورده شدن آرزوهای کوچکشان است، آنها منتظرند تا شاید کسی دردشان را ببیند ، لمس کند و به یاریشان برخیزد .
کاش مسئولان و نهادهای ذیربط برای حمایت و سازماندهی این کودکان یک تدبیر ویژه ای را بیندیشند تا این کودکان هم، از حداقل امکانات بهره مند بشوند و حداقل در این روزها که ویروس کشنده کرونا به راحتی جان هزاران نفر را می گیرد این ها برای معیشت و تامین هزینه های زندگی اگر ناچار به بیرون آمدن از خانه هستند حداقل بصورت رایگان ماسک و دستکشی در اختیارشان قرار دهند تا مظلومانه در گوشه خیابان جان ندهند.
در خصوص حقوق کودکان مشغول به کار در کارگاهها و واحد های تولیدی نیز قانون کار که مهم ترین میثاق و مرجع برای حق کارگران و کارفرمایان است تمامی شرایط کار نوجوانان را مشخص کرده است و با تکیه و اجرای صحیح این قانون و حمایت و نظارت به راحتی می توان از حق کودکان کار دفاع و حمایت کرد.
ماده هفتاد و نه قانون کار می گوید؛
به کار گماردن افراد کمتر از ۱۵ سال تمام ممنوع است.
ماده هشتاد قانون کار ؛کارگری که سنش بین ۱۵ تا ۱۸ سال تمام باشد، کارگر نوجوان نامیده می‌شود و در بدو استخدام باید توسط سازمان تأمین اجتماعی مورد آزمایش‌های پزشکی قرار گیرد.
ماده هشتاد و یک قانون کار؛ آزمایش‌های پزشکی کارگر نوجوان، حداقل باید سالی یکبار تجدید شود و مدارک مربوط در پرونده استخدامی وی ضبط گردد. پزشک درباره تناسب نوع کار با توانایی کارگر نوجوان اظهار نظر می‌کند و چنانچه کار مربوط را نامناسب بداند کارفرما مکلف است در حدود امکانات خود شغل کارگر را تغییر دهد.
ماده هشتاد و دو ساعات کار روزانه کارگر نوجوان، نیم ساعت کمتر از ساعات کار معمولی کارگران است. ترتیب استفاده از این امتیاز با توافق کارگر و کارفرما تعیین خواهد شد.
ماده هشتاد و سه؛ارجاع هر نوع کار اضافی و انجام کار در شب و نیز ارجاع کارهای سخت و زیان‌آور و خطرناک و حمل بار با دست، بیش از حد مجاز و‌بدون استفاده از وسایل مکانیکی برای کارگر نوجوان ممنوع است.
ماده هشتادو چهار ؛ در مشاغل و کارهایی که به علت ماهیت آن یا شرایطی که کار در آن انجام می‌شود برای سلامتی یا اخلاق کارآموزان و نوجوان زیان‌آور‌است، حداقل سن کار ۱۸ سال تمام خواهد بود. تشخیص این امر با وزارت کار و امور اجتماعی است.
فهیمه فتحی روزنامه نگار، مشاور حقوقی خانه کارگر گیلان
