اختصاصی توسکانیوز/احمد کسایی/نهاد آموزش و پرورش، وظیفه ی اصلی تربیت نهان های مدنی و آماده کردن افراد برای ورود به جامعه ی مدنی را به عهده دارد. توسعه متوازن و پایدار در گرو توسعه ی کمی و کیفی مدارس است و هیچ کشوری بدون معلمان آگاه و پرانرژی، مسیر توسعه را طی نکرده است. اما معلمان زمانی می‌توانند نقش واقعی خود را بهتر ایفا کنند که در قالب تشکل‌های مدنی و فرهنگی و اجتماعی و سیاسی فرصت حضور، بروز و اثرگذاری داشته باشند. تشکل‌های فرهنگیان می‌توانند پلی باشند میان مدرسه و جامعه، میان خواست معلمان و تصمیم‌گیری‌های کلان.
*تشکل‌های فرهنگیان و انتخابات*
انتخابات، چه در سطح ملی و چه در سطح محلی، زمانی پویاتر می‌شود که مشارکت حداکثری آحاد جامعه را به همراه داشته باشد. معلمان به‌عنوان یکی از مهم ترین صنف اجتماعی کشور و بزرگ ترین فصل مشترک حاکمیت و ملت نقش پر رنگ و موثری در پویاتر و با نشاط کردن حضور مردم در انتخابات دارند. در ایران تجربه‌ی حضور فرهنگیان در انتخابات گوناگون نشان داده که ورود معلمان به عرصه ی انتخابات مانند انتخابات سال گذشته ی ریاست جمهوری حضور مردم را پررنگ‌تر کرده است و در پیروزی آقای دکتر پزشکیان اثر گذار بوده اند و از این حیث دولت دکتر پزشکیان بیش از سایر اقشار به معلمان وامدار است. در بسیاری از انتخابات مانند انتخابات سال پیش ، تشکل‌های فرهنگیان اصلاح طلب با حمایت از نامزدی آقای دکتر پزشکیان تلاش کردند تا صدای مطالبات صنفی و آموزشی و پرورشی خود را به گوش مردم و حاکمیت برسانند.
*ظهور در عرصه مدیریت*
پاره ای از مدیران کارآمد آموزش و پرورش، نخستین بار در تشکل‌های فرهنگیان شناخته شدند. • برای مثال، در استان‌های مختلف ایران، مدیرکل‌هایی داشته‌ایم که پیش‌تر در انجمن‌های اسلامی معلمان یا سایر تشکل های فرهنگیان فعالیت کرده اند . همین تجربه جمعی، آنها را آماده‌تر برای مدیریت کرده است. • در فنلاند، یکی از موفق‌ترین نظام‌های آموزشی دنیا، اتحادیه معلمان نقش کلیدی در انتخاب مدیران مدارس دارد. مدیرانی که حمایت معلمان را ندارند، معمولاً دوام زیادی در مسئولیت نمی‌آورند. بنابراین اصل عضویت در تشکل های فرهنگیان و تمکین به نظر جمعی آنان در انتصابات می تواند ضریب موفقیت مدیران را افزایش دهد.
*نشاط سیاسی و تربیت مدیران*
تشکل‌های فرهنگیان با برگزاری نشست‌ها، مناظره‌ها و جلسات هم‌اندیشی، فضای آموزش و پرورش را زنده‌تر می‌کنند. در ژاپن، اتحادیه‌های معلمان با برگزاری دوره‌های آموزشی برای معلمان جوان، آنها را آماده می‌کنند تا در آینده مدیران مدارس یا حتی سیاست‌گذاران آموزشی شوند. بنابراین وظیفه ی تشکل های علمی و آموزشی و صنفی و سیاسی فرهنگیان در بازه ی زمانی انتخابات محدود نمی شود بلکه لازم است با حضور مدیران باورمند به خردجمعی و کارگروهی زمینه ساز حضور حداکثری معلمان و مشارکت آنان در فرآیندهای تعلیم و تربیت و عضویت در تشکل ها را فراهم و از این طریق به انسجام ملی شود.
*نقش نظارتی تشکل‌ها*
بدون نظارت، هیچ مدیری پاسخگو نمی‌ماند. • در ایران، تشکل‌های فرهنگیان بارها با انتشار بیانیه یا گزارش، نسبت به مشکلاتی مانند کمبود معلم، کیفیت پایین کتاب‌های درسی یا تبعیض در انتصابات هشدار داده‌اند. • در آلمان، اتحادیه‌های معلمان به‌طور مستقیم در مذاکرات با دولت فدرال حضور دارند و نه تنها درباره حقوق معلمان، بلکه درباره سیاست‌های آموزشی هم نظر می‌دهند. بنابراین نقش تشکل های فرهنگیان صرفا در معرفی یک نامزد انتخاباتی یا مدیر و رئیس اداره خلاصه نمی شود بلکه ضروری است این تشکل ها در همه ی فرآیندهای تعلیم و تربیت حضور موثر و مستمری داشته باشند.
*راهکارهای پیشنهادی*
برای تقویت نقش تشکل‌های فرهنگیان می‌توان پیشنهادهای زیر را مطرح کرد: ۱-قانونمند شدن نقش تشکل‌ها: ایجاد چارچوب قانونی روشن برای حضور این تشکل‌ها در انتخاب مدیران و نظارت بر عملکرد آنها. ۲-فراهم کردن شرایطی که تشکل‌های فرهنگیان بتوانند بیش از پیش در عرصه های گوناگون تعلیم و تربیت فعالیت کنند. ۳- گسترش آموزش‌های سیاسی و مدیریتی: برگزاری کارگاه‌ها و دوره‌های آموزشی برای اعضای تشکل‌ها تا بتوانند در مدیریت آموزشی نقش‌آفرین باشند و تمکین به نظر و رای جمعی تشکل ها در انتصابات. ۴-استفاده از تجربه‌های جهانی: الگوبرداری از کشورهایی مانند فنلاند، ژاپن و آلمان که حضور تشکل‌های معلمان در سیاست‌گذاری‌های آموزشی را رسمی و مؤثر کرده‌اند.
*جمع‌بندی*
تشکل‌های فرهنگیان در ایران می‌توانند فراتر از یک نهاد صنفی، سیاسی، علمی یا فرهنگی باشند؛ آنها بازوی جامعه مدنی برای بهبود آموزش و پرورش‌اند.
