✍،فهیمه فتحی _ قانونگذار در کلام خود کسی را که ارث می برد وارث و شخص متوفی را مورث و اموال و دارایی متوفی در حین فوت وی را ترکه می نامد،شایان ذکر است پس از کسر بدهی های متوفی از ترکه آنچه که از دارایی او منهای بدهی هایش بر جای می ماند ارث نامیده می شود،دو چیز موجبات ارث را فراهم می آورد،اول نسب و دوم سبب.
بنابراین موجب ارث رابطه ای است بین دونفر که در اثر فوت یکی از این دو نفر شخص دوم قهرا از شخص اول ارث خواهد برد،رابطه مذکور را قرابت نیز می گویند و بر طبق ماده ۸۶۱ قانون مدنی قرابت بر دوقسم نسبی و سببی تعریف میشود ،خویشاوندی به تنهایی برای ارث بردن یکی از دیگری کافی نیست بلکه باید شرایطی نیز موجود باشد تا بتواند از آن برخوردار باشد شرایط مزبور عبارتند از ؛
موت مورث
وجود وارث
وجود ترکه برای متوفی
از این سه شرط در مقوله زیر شرط دوم یعنی وجود وارث مورد بررسی قرار می گیرد.
شرط وراثت زنده بودن وارث در حین فوت مورث است زیرا ارث انتقال قهری مال از مورث به وارث است و بدون وجود منتقل الیه انتقال حاصل نمی گردد،و در این راستا حتما باید تاریخ فوت مورث و نیز تاریخ وجود وارث معلوم باشد تا بطور دقیق مشخص شود که وارث می تواند ارث ببرد؟ یا خیر.
طبق قانون مدنی ایران موانعی هم برای ارث وجود دارند که اگر این موانع موجود باشد وارث نمی تواند از مورث خود ارث ببرد .
این موانع عبارتند از قتل،لعان ،کفر و ولادت از زنا.
بر طبق ماده ۸۷۵ قانون مدنی شرط وراثت زنده بودن در حین فوت مورث است و اگر حملی موجود باشد در صورتی ارث می برد که نطفه منعقد شده باشد و زنده هم متولد شود حتی اگر بعد از تولد یک دقیقه بعد فوت کند به این حمل ارث تعلق می گیرد.
بنابراین به نطفه انعقاد شده قبل از فوت مورث و به نوزادی که زنده متولد شود و بلافاصله پس از تولد فوت کند طبق ماده ۸۷۵ قانون مدنی ارث تعلق می گیرد،البته به شرطی که این ولد از طهارت مولد و شرعی باشد ،اما اگر جنین مرده متولد شود از مورث ارث نمی برد فقها و حقوقدانان در این حالت متفق القول هستند منتهی این سوال پیش می آید که اگر جنین بر اثر جنایت سقط شود آیا به او ارث تعلق می گیرد؟
سقط جنین از نظر كیفری قتل نیست، ولی از جهت مانع شدن از ارث همانند قتل عمد است . پس اگر وارثی به عمد سبب ساقط شدن جنین مورث خود شود، از ارث خود محروم می ماند. ماده ی ۸۵۲ قانون مدنی به طور ضمنی سقط جنین مورث را مانع از ارث دانسته است. این ماده مقرر می دارد، اگر حمل در نتیجه ی جرمی سقط شود، سهم الارث به ورثه ی او می رسد، مگر این كه جرم مانع ارث باشد. تنها جرمی كه مانع از ارث می شود ، قتل عمد مورث است. در نتیجه، باید پذیرفت كه سقط جنین مورث در حكم قتل عمد او است و وارث را از ارث محروم می كند.
فهیمه فتحی
مشاور حقوقی خانه کارگر گیلان.
